เภสัชขอเตือน ! ยา กับ กัญชา ใช้ร่วมกันระวังอันตราย  

กัญชามีสารสำคัญคือ THC (Tetrahydrocannabinol) และ CBD (Cannabidiol) เป็นสารสำคัญที่มีผลต่อสุขภาพของผู้ใช้กัญชา ซึ่งอาจมีบางกลไกที่ทับซ้อนกันกับยาบางชนิด รวมทั้ง THC และ CBD จะถูกกำจัดออกจากร่างกายทางตับ ซึ่งเป็นช่องทางการขจัดยาบางชนิดออกจากร่างกายเช่นเดียวกัน ทำให้กัญชาควรหลีกเลี่ยง หรือห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวบางอย่าง โดยเฉพาะ โรคทางจิตประสาท โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคตับ และโรคไต 

กัญชาส่งผลต่อการออกฤทธิ์ของยาหรือไม่ ?

หากถามว่าการบริโภคกัญชา ไม่ว่าจะด้วยการสูบ รับประทาน หรือวิธีอื่น กัญชาก็อาจมีผลในการรบกวนการทำงานและการขจัดของยาที่เรารับประทานได้ จึงไม่ควรสูบหรือบริโภคอาหารที่มีส่วนผสมของกัญชาร่วมกันกับยาค่ะ นอกจากกัญชาแล้ว ยังมีอาหารและเครื่องดื่มที่ไม่ควรรับประทานก่อนหรือหลังทานยาบางชนิด ดังนี้

• น้ำผลไม้ โดยเฉพาะเกรฟฟรุ๊ต อาจมีผลเสริมฤทธิ์ยา เช่น ยาลดไขมัน หรือยาลดความดันโลหิตบางชนิด 
• ผลิตภัณฑ์จากนม : เช่น นม โยเกิร์ต อาจทำให้ร่างกายดูดซึมยาบางชนิดได้น้อยลง เช่น ยาฆ่าเชื้อ Doxycycline, Ciprofloxacin
• ชา/กาแฟ น้ำอัดลม หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์: เครื่องดื่มเหล่านี้มีผลต่อระบบประสาท อาจเสริมฤทธิ์ยาบางชนิดที่มีผลต่อระบบประสาทเช่นกัน เช่น Psudoephedrine, กลุ่มยาแก้หวัด แก้แพ้ เป็นต้น 
• เครื่องดื่มแอลกอฮอล์: สำหรับการรับประทานกลุ่มยาฆ่าเชื้อรา เช่น metronidazole, tinidazole เป็นต้น ควรงดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ชนิดทา ก่อน 24 ชั่วโมงและหลังจบคอร์สการรับประทานยา 2 - 3 วัน เพราะอาจทำให้เกิดอาการข้างเคียง เช่น ตัวแดง หน้าแดง คลื่นไส้ อาเจียน หัวใจเต้นเร็วหรือเต้นผิดปกติได้ และไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์ร่วมกับยากลุ่มลดไขมันกลุ่ม Glyburide และ Metformin เพราะอาจทำให้เกิดอาการดังกล่าวได้เช่นกัน

นอกจากนี้ ยังมียาบางชนิดที่อาหารมีผลต่อการทานยา เช่น ยากลุ่มต้านการแข็งตัวของเลือด ยากลุ่มสลายลิ่มเลือด ทั้งนี้ หากเรามีความจำเป็นต้องทานยากลุ่มนี้ ต้องสอบถามแพทย์หรือเภสัชกร เกี่ยวกับวิธีการรับประทานยาและอาหารที่ควรหลีกเลี่ยงด้วยทุกครั้ง

เราจะทานยาอย่างไรให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด

การทานยาโดยทั่วไปควรทานกับน้ำเปล่าที่อุณหภูมิปกติอย่างน้อย 150 - 250 ml จะดีที่สุด และขอแนะนำวิธีรับประทานยาโดยทั่วไปเพิ่มเติม ดังนี้

• ยาก่อนอาหาร : ยาที่ต้องทานเวลาท้องว่างถึงจะดูดซึมได้ดีที่สุด จึงควรทานก่อนอาหาร ½ - 1 ชั่วโมงเป็นอย่างน้อย 
• ยาหลังอาหาร : คือยากลุ่มที่อาหารอาจมีหรือไม่มีผลต่อการดูดซึมยา สามารถทานหลังอาหารคำสุดท้าย หรือหลังจากการทานอาหารประมาณ 15-30 นาที 
• ยาหลังอาหารทันที : คือกลุ่มยาที่อาจมีการระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร หากทานเวลาท้องว่างอาจกระตุ้นการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร เกิดอาการปวดท้องได้ ดังนั้นควรทานยาเมื่อมีอาหารในกระเพาะอาหารอยู่ โดยทานหลังหรือพร้อมอาหารคำสุดท้ายทันที
• ยาทานเป็นเวลา เช่น ยาที่ต้องทานทุก 5 ชั่วโมง : เป็นยากลุ่มที่สามารถทานตอนท้องว่างได้ แต่ต้องให้ความสำคัญกับการเว้นช่วงเวลาในการทานเป็นหลัก ดังนั้น ควรจดเวลาทานยาแต่ละมื้อ ให้มีระยะเวลาห่างตามที่แพทย์หรือเภสัชกรแนะนำ 

นอกจากนี้ ยังมียาอีกหลายชนิดที่มีวิธีรับประทานรูปแบบเฉพาะตัว ดังนั้น สิ่งที่เราต้องทำคือ ทานยาตามที่เภสัชกรหรือแพทย์ได้แจ้งไว้ หรืออ่านฉลากให้ละเอียดก่อนรับประทานยา หากมีข้อสงสัยควรสอบถามให้เข้าใจก่อนรับยากลับบ้าน 

สรุปก็คือ ยากับกัญชา เป็นสิ่งที่ไม่ควรบริโภคร่วมกัน นอกจากนี้ ยังมีอาหารและเครื่องดื่มบางชนิดที่ควรหลีกเลี่ยงเมื่อเราต้องรับประทานยา ควรทานยากับน้ำเปล่าอุณภูมิห้อง ประมาณ 150 - 250 ml และที่สำคัญ อาจมียาบางชนิดที่มีวิธีรับประทานเฉพาะตัว และยาที่แนะนำเป็นเพียงการยกตัวอย่างบางส่วน ดังนั้น ควรปรึกษาแพทย์และเภสัชกรอย่างละเอียดก่อนรับยากลับบ้านทุกครั้งค่ะ 

ผู้เขียน

ภก.มนสุดา อร่ามกิจโพธา

เภสัชกร